Istnieje wiele powodów dla których osoby chorujące na chorobę Parkinsona mają szczególne zalecenia dotyczące diety. Już na początkowym etapie choroby często zgłaszanym problemem są zaparcia. Prawdopodobny mechanizm prowadzący do powstania tego objawu to nieprawidłowe funkcjonowanie autonomicznego układu nerwowego odpowiedzialnego za regulację pracy narządów wewnętrznych, w tym za perystaltykę jelit. Zaparcia nie są związane z nasileniem objawów ruchowych choroby i często nawet wyprzedzają wystąpienie pewnych objawów choroby Parkinsona. Leczenie farmakologiczne stosowane w przypadku zaparć jest z reguły mało skuteczne, stąd istotne jest wykorzystanie metod niefarmakologicznych. Zalecenia dietetyczne mające na celu zmniejszenie dolegliwości związanych z zaparciami nie różnią się istotnie od tych stosowanych u osób bez choroby Parkinsona. Pacjentom zaleca się więc stosowanie diety z wysoką zawartością błonnika (warzywa, pełnoziarniste pieczywo, otręby, kasze, orzechy), świeżych owoców i zwiększonej ilości płynów (spożywanie ok. 2 litrów płynów na dobę). Zaleca się także aktywność fizyczna (np. spacery), która pobudza ruchy perystaltyczne jelit, a dodatkowo jest korzystna dla podtrzymywania sprawności ruchowej.

Innym częstym objawem, również występującym nawet przed objawami ruchowymi są zaburzenia węchu i smaku. Zaburzenia węchu obejmują zarówno obniżenie intensywności odczuwanych zapachów jak i trudność z ich interpretacją. Przypuszcza się, że proces zwyrodnieniowy prowadzący do powstania objawów choroby Parkinsona rozpoczyna się właśnie w ośrodkach mózgu odpowiedzialnych za zmysł zapachu. Zaburzenia węchu i smaku nie poddają się leczeniu farmakologicznemu. Zaleca się więc używanie w diecie przypraw o intensywnym aromacie i wyrazistym smaku.

W bardziej zaawansowanej fazie choroby Parkinsona oraz na skutek stosowania niektórych leków przeciwparkinsonowskich może dojść do wystąpienia nagłych spadków ciśnienia tętniczego, czyli tzw. hipotonii ortostatycznej. Zwykle dochodzi do tego przy szybkiej pionizacji czyli po wstaniu z siedzenia lub z pozycji leżącej. Objawami hipotonii ortostatycznej są zawroty głowy, poczucie ogólnego osłabienia, a niekiedy może dojść nawet do omdlenia i upadku. W postępowaniu niefarmakologicznym w hipotonii ortostatycznej zaleca się wysokie spożycie sodu (dosalanie posiłków), którego celem jest zwiększenie objętości krwi krążącej w układzie naczyniowym.

W zaawansowanej chorobie Parkinsona, na etapie w którym widoczne są tzw. fluktuacje ruchowe duże znaczenie ma ścisłe przestrzeganie pór zażywanych leków. Czas działania leków przeciwparkinsonowskich skraca się, a siła działania każdej zażytej tabletki wyraźnie uzależniona jest od stopnia wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Wiadome jest, że pokarmy białkowe mogą osłabiać wchłanianie niektórych leków przeciwparkinsonowskich dlatego leki te powinny być zażywane na czczo, lub w możliwie największym odstępie od posiłków zawierających składniki białkowe. Zaleca się więc, aby leki zawierające lewodopę zażywane były przynajmniej 30 minut przed lub kilka godzin po posiłku.

W późnych etapach choroby Parkinsona występują zaburzenia połykania zwiększające ryzyko zachłyśnięcia oraz zachłystowego zapalenia płuc. Aby zapobiec zachłyśnięciom płynami zaleca się stosowanie substancji zagęszczających pokarmy płynne, które przybierają formę żelu. Zaleca się także taką modyfikację diety, aby zastąpić pokarmy stałe, twarde, które trudno jest połknąć takimi, które mają odpowiedni poślizg w jamie ustnej, gardle i przełyku.

Opracował:
Dr n. med. Krzysztof Banaszkiewicz – specjalista neurolog