Około 80% osób chorujących na chorobę Parkinsona doświadcza przynajmniej jednego rodzaju zaburzeń snu. Kłopoty ze snem mogą polegać zarówno na nadmiernej senności, bezsenności jak i zaburzeniach zachowania w czasie snu.

Kłopoty polegające na nadmiernej senności występują u około połowy osób chorujących na chorobę Parkinsona. Nadmierna senność w ciągu dnia polega na występowaniu epizodów w czasie których trudno jest utrzymać stan czuwania i dochodzi do niezamierzonego zapadania w sen. Nieco innym fenomenem są nagłe ataki snu, które mogą nie być poprzedzone poczuciem senności i znużenia. Atak snu może wystąpić podczas normalnej aktywności i w związku z tym może być niebezpieczny jeśli wystąpi np. w czasie prowadzenia samochodu.

Przyczyna nadmiernej senności w ciągu dnia i ataków snu nie jest do końca poznana. Podejrzewany jest mechanizm zaburzeń transmisji  dopaminergicznej wynikający z choroby (zaburzeń w działaniu neuronów dopaminowych w mózgu) lub leków przeciwparkinsonowskich. Szczególnie zażywanie leków z grupy agonistów dopaminy może wiązać się z nasileniem powyższych objawów. Zmniejszenie dawek leków przeciwparkinsonowskich nie zawsze jest rozwiązaniem problemu, gdyż może spowodować nasilenie niesprawności ruchowej. Ustalanie ewentualnych zmian dawkowania lub pory zażywania leków powinno zatem być każdorazowo konsultowane ze specjalistą neurologiem doświadczonym w leczeniu choroby Parkinsona.

Niektórzy chorzy na chorobę Parkinsona mają trudność z zaśnięciem lub wybudzają się w nocy.  Przyczyną tych problemów mogą być nasilone w godzinach wieczornych lub w nocy objawy ruchowe parkinsonizmu, dystonia lub ból. W porze nocnej następuje przerwa w zażywaniu niektórych leków przeciwparkinsonowskich (m. in. lewodopa) co może prowadzić do nasilenia objawów ruchowych i wystąpienia kłopotów ze snem np. podczas próby odwracania się z boku na bok, lub przy próbie poprawienia pościeli.

Innym rodzajem zaburzeń snu są zaburzenia zachowania takie jak zaburzenia zachowania w czasie snu REM (ang. REM sleep behaviour disorder, RBD). RBD objawia się występowaniem dynamicznej aktywności ruchowej odzwierciedlającej przeżywane przez pacjenta marzenia senne. Treścią snów są zwykle sytuacje zagrożenia lub ucieczki, a aktywność ruchowa polega na wykonywaniu gwałtownych ruchów kończynami jak w czasie biegu lub walki. Zaburzenia ruchowe doprowadzają niekiedy do upadków z łóżka lub obrażeń ciała pacjenta lub jego partnera. Podejrzewanym mechanizmem prowadzącym do powstania RBD jest nieprawidłowe działanie ośrodków zlokalizowanych w pniu mózgu. Objawy mogą być nasilane przez niektóre leki, dlatego warto opowiedzieć o kłopotach ze snem w gabinecie specjalisty neurologa.

Osoby chorujące na chorobę Parkinsona częściej niż osoby zdrowe zapadają za zespół niespokojnych nóg (RLS). Zwykle objawy RLS pojawiają się w trakcie trwania choroby Parkinsona. Objawy RLS w chorobie Parkinsona są niemal identyczne z RLS u osób poza tym zdrowych. Do objawów RLS należą przykre doznania czuciowe w kończynach dolnych, konieczność poruszania kończynami oraz trudności z zaśnięciem wynikające z powyższych dolegliwości. Leczenie polega na stosowaniu preparatów o działaniu dopaminergicznym oraz niektórych leków z grupy przeciwdrgawkowych. W związku z tym, że większość chorujących na chorobę Parkinsona osób zażywa już leki dopaminergiczne z powodu zaburzeń ruchowych to dawki i pory zażywania tych leków powinny być tak dobrane przez neurologa, aby nie powodowały działań niepożądanych.

Wiele z powyższych objawów zaburzeń snu można skutecznie leczyć, jednak warunkiem jest uzyskanie precyzyjnych informacji od pacjenta dotyczących natury kłopotów ze snem.

Opracował:
dr n. med. Krzysztof Banaszkiewicz – specjalista neurolog