Drżenie to rytmiczny, niezależny od woli chorego ruch określonej części ciała – najczęściej rąk, ale może też dotyczyć głowy, brody, ramion, kończyn dolnych. W dalszej części artykułu dowiesz się dlaczego ręce drżą. Drżenie rąk może być symetryczne (od początku występuje i jest podobnie nasilone w obu kończynach) lub asymetryczne (dotyczy tylko jednej kończyny lub zaczyna się w jednej i nawet kiedy dołącza się drżenie drugiej ręki, w tej pierwszej drżenie pozostaje bardziej nasilone). Początek drżenia zwykle jest stopniowy, czasami trudny do uchwycenia. Niekiedy utrzymuje się na jednym poziomie, niekiedy nasila się z czasem.

O czym świadczą trzęsące się ręce?

Drżenie może mieć różne przyczyny: może być objawem wielu chorób neurologicznych, ale może też być wywołane przez leki lub zaburzenia hormonalne (wtedy ma zwykle charakter przemijający) lub może występować u osób zdrowych (tzw. drżenie fizjologiczne – ma ono charakter łagodny i nie ogranicza sprawności pacjenta). W przypadku zaobserwowania u siebie drżenia należy udać się do specjalisty neurologa, który określi jakie mogą być najbardziej prawdopodobne przyczyny drżenia, w razie potrzeby zaleci odpowiednie badania dodatkowe i zaproponuje leczenie. Poniżej krótko scharakteryzowano najczęstsze przyczyny i rodzaje drżenia:

Drżenie samoistne

Jest to stosunkowo częsta, przewlekła choroba, której głównym objawem jest drżenie. Najczęściej jest to drżenie rąk, chociaż w przebiegu choroby może także występować drżenie głowy lub głosu. Drżenie typowo dotyczy obu rąk i występuje podczas dłuższego utrzymywania kończyny w jednej pozycji, np. po wyciągnięciu rąk do przodu (jest to tzw. drżenie posturalne). Występuje także podczas ruchu (nazywamy je wtedy drżeniem kinetycznym), natomiast rzadko w spoczynku. Drżenie samoistne może zaczynać się w każdym wieku, ale najczęściej pojawia się po 60 roku życia. Ma charakter powoli postępujący i wieloletni przebieg. Charakterystyczne dla tej postaci drżenia jest poprawa po alkoholu (niewielka ilość alkoholu powoduje zmniejszenie nasilenia drżenia) oraz częste występowanie podobnego drżenia u członków rodziny chorego (drżenie samoistne jest częściowo uwarunkowane genetycznie). Obecnie prowadzone są badania nad nowymi lekami na drżenie samoistne.

Drżenie w chorobie Parkinsona

W chorobie Parkinsona, inaczej niż w drżeniu samoistnym, oprócz drżenia występuje szereg innych objawów ograniczających sprawność chorego: spowolnienie ruchowe, sztywność mięśni, zaburzenia chodu, upadki, sylwetka pochylona do przodu, niewyraźna mowa, zubożenie mimiki twarzy. Drżenie w tej chorobie jest typowo asymetryczne, tj. zaczyna się i pozostaje bardziej nasilone w jednej ręce. Jest to drżenie spoczynkowe, czyli pojawia się kiedy kończyna jest w bezruchu. Nasila się w sytuacjach stresowych i podczas chodzenia. Drżenie obejmuje często w największym stopniu kciuk i palec wskazujący – pacjent wykonuje ruchy jakby liczył pieniądze lub obracał między palcami pigułki (określa się to drżenie właśnie jako drżenie typu „kręcenia pigułek”). Więcej o drżeniu parkinsonowskim i leczeniu metodą głębokiej stymulacji mózgu można przeczytać tutaj.

Drżenie polekowe

Przewlekłe przyjmowanie niektórych leków, może powodować wystąpienie drżenia rąk. Zwykle jest to drżenie symetryczne. Często ma charakter posturalny, tj. pojawia się podczas dłuższego utrzymywania kończyn w jednej pozycji, jak np. rąk wyciągniętych do przodu, może też występować podczas ruchu. Niektóre leki predysponują do drżenia spoczynkowego, przypominającego drżenie parkinsonowskie.

Drżenie w chorobach endokrynologicznych

Drżenie rąk może występować w przebiegu niewyrównanej nadczynności tarczycy lub podczas hipoglikemii. Jest to drżenie symetryczne, przeważnie posturalne lub kinetyczne.

Drżenie dystoniczne

Drżenie niekiedy towarzyszy dystoniom, czyli chorobom neurologicznym, w których występuje nieprawidłowo wzmożone napięcie określonych grup mięśni. Takie napięcie mięśni prowadzi do nieprawidłowego ułożenia np. głowy (kręcz karku) lub rąk (np. kurcz pisarski). Drżenie dystoniczne dotyczy części ciała, która objęta jest dystonią i jest nieregularne. Jest ono zależne od pozycji, może nasilać się podczas wykonywania określonej czynności (np. pisania) i ustępować pod wpływem tzw. trików dotykowych (np. dotknięcie policzka może powodować chwilowe ustąpienie drżenia głowy).

Drżenie móżdżkowe

Ma ono charakter zamiarowy, tzn. nasila się na końcu ruchu (np. podczas sięgania ręką po szklankę). Występuje w przebiegu różnych chorób, które mogą powodować uszkodzenia móżdżku: po udarach, w stwardnieniu rozsianym, genetycznie warunkowanych chorobach zwyrodnieniowych ośrodkowego układu nerwowego, jak ataksja Friedreicha czy ataksje rdzeniowo-móżdżkowe.

Drżenie fizjologiczne

Jest to drżenie posturalne, symetryczne, drobnofaliste. Może nasilać się pod wpływem zmęczenia, zdenerwowania lub po wypiciu napojów zawierających kofeinę. Nie ogranicza ono sprawności pacjenta i nie wymaga leczenia.