Streszczenie wykładu dr n. med. Moniki Ostrowskiej wygłoszonego podczas konferencji neurologicznej „Choroby nerwowo-mięśniowe”, która odbyła się w Krakowie w dniu 23 maja 2015r.

Uszkodzenia nerwów obwodowych często towarzyszą chorobom onkologicznym. Mogą one stanowić zespół paranowotworowy, wynikać z bezpośredniego ucisku lub nacieczenia przez proces nowotworowy lub być powikłaniem leczenia – chemio- lub radioterapii. Klasyczne zespoły paranowotworowe przebiegające z zajęciem nerwów obwodowych to podostra neuronopatia czuciowa i neuropatia autonomiczna z zaburzeniem pasażu żołądkowo-jelitowego. Obraz kliniczny podostrej neuronopatii czuciowej jest dosyć charakterystyczny: występują parestezje i ból neuropatyczny oraz zaburzenia czucia głębokiego, często bardzo nasilone. Rozkład objawów jest inny niż w uszkodzeniu włókien nerwowych zależnym od ich długości: asymetryczny, z zajęciem zarówno dystalnych jak i proksymalnych odcinków kończyn, często najpierw kończyn górnych. Podostra neuronopatia czuciowa związana jest najczęściej z rakiem drobnokomórkowym płuca i obecnością przeciwciał anty-Hu. Podłoże paranowotworowe mogą mieć także polineuropatie ruchowo-czuciowe. Mogą one m.in. być związane z paraproteinemią: gammapatią monoklonalną o nieokreślonym znaczeniu, (ang. monoclonal gammopathy of undetermined significance, MGUS) lub złośliwymi gammapatiami (szpiczak plazmocytowy, makroglobulinemia Waldenströma, zespół POEMS). Obraz kliniczny i elektrofizjologiczny polineuropatii towarzyszących gammapatiom monoklonalnym jest zróżnicowany, a związek przyczynowo-skutkowy między gammapatią a polineuropatią nie zawsze jednoznaczny. Pewny związek pomiędzy polineuropatią a białkiem M zachodzi w przypadku MGUS IgM z obecnością przeciwciał anty-MAG. Chorzy z polineuropatią w przebiegu tej gammapatii stanowią dość jednorodną grupę: są to najczęściej mężczyźni w średnim i starszym wieku, dominują objawy czuciowe, często towarzyszy drżenie. Odrębny problem stanowią polineuropatie spowodowane leczeniem onkologicznym. Są one częstym powikłaniem leczenia cisplatyną, winkrystyną, pochodnymi taksanu, talidomidem i bortezomibem. Są to najczęściej bolesne polineuropatie czuciowe, mogą być nieodwracalne. Chorzy otrzymujący lek o potencjale neurotoksycznym powinni być uważnie monitorowani pod kątem objawów polineuropatii. W sytuacji gdy są one nasilone rozważa się zredukowanie dawki lub przerwanie podawania leku oraz podejmuje się leczenie objawowe, przede wszystkim ukierunkowane na zwalczanie bólu neuropatycznego.