Postępowanie niefarmakologiczne w otępieniu stanowi ważny element leczenia. Jednym z celów tego postępowania jest zapobieganie wystąpieniu zaburzeń zachowania. Odstępstwa od codziennej rutyny mogą prowokować niepokój, dlatego dezorientacja może być zmniejszana poprzez spokojne, rodzinne otoczenie i stały porządek dnia. Zapewnia to choremu poczucie bezpieczeństwa. Wyraźne oznaczenia na drzwiach i innych obiektach w domu zapobiegają wystąpieniu zaburzeń orientacji i związanego z tym zdenerwowania. Należy zapewnić choremu swobodę przemieszczania się po mieszkaniu w otoczeniu dobrze mu znanych przedmiotów i zabezpieczyć przed upadkami (zamontować poręcze, zadbać o doświetlone przejścia, usunąć ruchome dywaniki itp.).

Ostre stany zdenerwowania mogą być również prowokowane przez inne problemy medyczne. Zapalenie płuc, uraz lub nawet z pozoru nieistotna infekcja dróg moczowych mogą być przyczyną znacznych zaburzeń zachowania. Każdy pacjent z nagłymi zaburzeniami funkcji poznawczych powinien być dokładnie zbadany i mieć wykonane badania w celu poszukiwania choroby internistycznej lub chirurgicznej.

Istnieje szereg działań, które można podjąć przed lub równolegle z wprowadzeniem leczenia farmakologicznego. Do metod pozafarmakologicznych stosowanych w otępieniu typu Alzheimerowskiego jak również i w otępieniu naczyniopochodnym należą trening poznawczy, rehabilitacja poznawcza, trening fizyczny oraz terapia zajęciowa.

Trening poznawczy w odróżnieniu od rehabilitacji poznawczej skoncentrowany jest na wykonywaniu zadań (typu papier-ołówek lub ćwiczeń komputerowych), których celem jest poprawa sprawności w zakresie konkretnych funkcji poznawczych. Trening poznawczy może być prowadzony indywidualnie oraz w grupach. Niektóre ćwiczenia mogą być wykonywane przez pacjenta i opiekuna w warunkach domowych. Rehabilitacja poznawcza to bardziej zindywidualizowana metoda, której celem jest poprawa sprawności pacjenta w zakresie wykonywania codziennych czynności, które pacjentowi sprawiają trudność. Rehabilitacja poznawcza prowadzona jest indywidualnie. Badania kliniczne wykazały, że ćwiczenia fizyczne wykonywane regularnie przez pacjenta z otępieniem poprawiają jego sprawność fizyczną, opóźniają postęp choroby, zmniejszają nasilenie depresji oraz ryzyko upadków.
Opracował:
Dr. n. med. Krzysztof Banaszkiewicz – specjalista neurolog