Łagodne zaburzenia poznawcze

Co to są łagodne zaburzenia poznawcze (MCI)?

Łagodne zaburzenia poznawcze (ang. Mild Cognitive Impairment, MCI) to taki rodzaj zaburzeń pamięci lub innych tzw. wyższych funkcji mózgu, który jest już zauważalny przez osobę chorą, ale nie powoduje jeszcze istotnych trudności w radzeniu sobie z codziennymi obowiązkami i czynnościami życiowymi. Niekiedy MCI związany jest z tym samym procesem patologicznym w mózgu co otępienie w chorobie Alzheimera (AD) lub choroba Parkinsona i może poprzedzać wystąpienie objawów otępienia. Około 40% osób z rozpoznaniem wariantu amnestycznego łagodnych zaburzeń poznawczych rozwija chorobę Alzheimera w ciągu 4 lat. Diagnoza łagodnych zaburzeń poznawczych stawiana jest przez neurologa na podstawie badania neuropsychologicznego u osoby, która podaje skargi na kłopoty pamięciowe. Nie oznacza to jednak, że każde zaburzenie pamięci to MCI. Niestety, dotąd nie udało się opracować leczenia farmakologicznego mającego na celu zmniejszenie objawów klinicznych MCI lub opóźnienie progresji do choroby Alzheimera.

Czy można leczyć MCI?

Aktualnie nie są znane skuteczne leki, które mogłyby poprawić pamięć w MCI. Oczywiście dużo jest informacji na temat preparatów z miłorzębu japońskiego (Gingko biloba), kawy, magnezu i innych suplementów diety. Niemniej jednak do tej pory nie udowodniono w sposób naukowy działania żadnego z nich. Jeśli leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne to wciąż jednak można zastosować metody niefarmakologiczne. Należą do nich rehabilitacja poznawcza oraz trening fizyczny. O rehabilitacji funkcji poznawczych prowadzonej przez neuropsychologa można przeczytać tutaj. Istnieje wiele dowodów na to, że u zdrowych starszych osób regularny wysiłek fizyczny przynosi korzyści w zakresie sprawności funkcji poznawczych. Jednak czy można to przenieść na osoby z zaburzeniami pamięci?

Wysiłek fizyczny a pamięć

Aby odpowiedzieć na pytanie o wpływ ćwiczeń fizycznych na pamięć w MCI przeprowadzono eksperyment naukowy. Sprawdzano jaki jest efekty treningu wysiłkowego na tzw. pamięć semantyczną ocenianą podczas obrazowania funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI). W badaniu tym wzięło udział sześćdziesiąt osób z rozpoznaniem MCI i 18 zdrowych ochotników. Wszyscy uczestnicy przeszli badanie neuropsychologiczne oceniające szczególnie jeden z rodzajów pamięci pamięć semantyczną, badanie fMRI oceniające aktywacje ośrodków pamięci w mózgu. Następnie uczestnicy badania uczestniczyli w cyklu treningowym trwającym 12 tygodni, prowadzonym pod nadzorem fizjoterapeuty lub fizjologa. Trening polegał na wykonywaniu marszu na bieżni ze zwiększającym się obciążeniem. Intensywność oraz częstość treningów była indywidualnie dostosowywana do możliwości każdego uczestnika przez prowadzącego fizjoterapeutę. Po zakończeniu okresu ćwiczeń zarówno osoby z rozpoznaniem łagodnych zaburzeń poznawczych, jak i osoby zdrowe znacznie zwiększyły swoją sprawność krążeniowo-oddechową. Ocena pamięci wykazała, że u osób z MCI istotnie poprawiła się pamięć semantyczna. Wyniki te sugerują, że ćwiczenia fizyczne mogą poprawić pracę neuronów odpowiedzialnych za pamięć zarówno w łagodnych zaburzeniach poznawczych, jak i u osób zdrowych w podeszłym wieku.

Jakie ćwiczenia fizyczne mogą wykonywać osoby z MCI?

Wysiłek fizyczny powinien być dostosowany do możliwości każdego człowieka. Należy wziąć pod uwagę współistniejące choroby układu krążenia oraz choroby stawów. Zalecany jest tzw. wysiłek aerobowy, tzn. taki wysiłek podczas którego mięśnie nie są zbyt mocno obciążone, aby układ krążenia był w stanie dostarczyć im wystarczają ilość tlenu. Trening aerobowy jest więc rodzajem wysiłku o stałym, ale niewielkim zaangażowaniu siłowym mięśni. Przykładem ćwiczeń aerobowych są spacer, bieganie, lub pływanie. Wyniki dotychczasowych badań wskazują także, że dla osiągnięcia efektu w postaci poprawy pamięci, aktywność fizyczna powinna być wykonywana regularnie i przez jak najdłuższy czas, najlepiej na zasadzie rutynowej codziennej aktywności. W przypadku osób starszych i posiadających dodatkowe schorzenia, które mogą ograniczać sprawność ruchową warto zasięgnąć rady fizjoterapeuty odnośnie rodzaju i intensywności i częstości wykonywania treningów fizycznych.

Opracował:
Dr n. med. Krzysztof Banaszkiewicz – specjalista neurolog