Miastenia jest chorobą autoimmunologiczną, w przebiegu której dochodzi do nadmiernej męczliwości mięśni. Choroba rozwija się w drugiej i trzeciej dekadzie życia lub po 60-tym roku życia. W pierwszej grupie wiekowej zdecydowanie częściej chorują kobiety, które stanowią 2/3 pacjentów. Szacuje się, że na miastenię choruje od 1/10 000 do 1/50 000 kobiet w wieku rozrodczym.

Czy miastenia jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę?

Miastenia nie jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę, jednak ciąża  u chorej na miastenię powinna być zaplanowana. Nie zaleca się planowania potomstwa w ciągu pierwszych dwóch lat od rozpoznania choroby. W tym okresie bowiem istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia przełomu miastenicznego oraz zaostrzenia objawów choroby.

Czy w trakcie trwania ciąży nasilają się objawy miastenii?

U 2/3 pacjentek w czasie ciąży objawy miastenii pozostają stabilne. Natomiast u 1/3 kobiet objawy miastenii nasilają się. Do pogorszenia najczęściej dochodzi w I trymestrze ciąży oraz w okresie połogu. Objawy zmniejszają się u 20-40% pacjentek w II i III trymestrze ciąży.

Planowanie ciąży w miastenii

Podobnie jak i w innych przewlekłych chorobach, które mogą powikłać przebieg ciąży, warto wcześniej przedyskutować plany z lekarzem. W przypadku miastenii gravis wskazane jest zaplanowanie ciąży wspólnie z neurologiem specjalizującym się w leczeniu miastenii oraz z położnikiem. Konsultacje neurologiczne dla kobiet chorujących na miastenię i planujących ciąże pozwalają uniknąć stresu i wielu komplikacji.

Czy w trakcie trwania ciąży można przyjmować leki stosowane w leczeniu miastenii?

W trakcie ciąży nie wolno odstawiać leków, którymi kontrolujemy objawy choroby.

Inhibitory acetylocholinesterazy podawane doustnie (Mestinon, Mytelase) są bezpieczne i można je stosować w ciąży. Są to leki pierwszego rzutu w leczeniu miastenii u ciężarnych. Czasami konieczne jest stosowanie wyższych dawek w/w leków. Wynika to ze zwiększonego przesączania kłębuszkowego oraz zwiększonej objętości krwi u ciężarnych. Nie powinno się podawać w ciąży dożylnie inhibitorów acetylocholinesterazy (Polstigminum), ponieważ powodują one skurcz macicy.

Także sterydy mogą być bezpiecznie stosowane w ciąży, jeżeli nie udaje się inhibitorami acetylocholinesterazy kontrolować objawów miastenii. Szacuje się, że tylko około 10% leku dostaje się do płodu. Przyjmowanie sterydów w ciąży nie zwiększa ryzyka występowania wad teratogennych płodu. Stwierdzono jedynie nieznacznie zwiększoną częstość występowania rozszczepienia wargi i podniebienia u dzieci pacjentek z miastenią przyjmujących sterydy w I trymestrze ciąży.

Ostatnie dane wskazują, że stosowanie azatiopryny i cyklosporyny w ciąży jest w miarę bezpieczne. Stosowanie tych leków należy rozważyć u pacjentek, u których nie udaje się opanować objawów miastenii sterydami lub u tych, które mają przeciwwskazania do stosowania sterydów.

Z kolei metotreksat zwiększa występowanie wad wrodzonych i jego stosowanie w ciąży jest przeciwwskazane.

Jak leczyć przełom miasteniczny w ciąży?

Przełom miasteniczny ciąży leczy się immunoglobulinami podawanymi dożylnie, których stosowanie w ciąży jest bezpieczne.

Jak rodzić w miastenii?

Miastenia nie jest wskazaniem do cięcia cesarskiego.  Macica jest mięśniem gładkim i w przebiegu miastenii nie dochodzi do jej osłabienia. Jednak w ostatnią fazę porodu są zaangażowane także mięśnie poprzecznie prążkowane jamy brzusznej.  W związku z tym poród drogą cięcia cesarskiego należy rozważyć u pacjentek z nasilonymi, źle kontrolowanymi objawami miastenii.

Na co należy zwrócić szczególną uwagę po porodzie?

U noworodków mogą wystąpić objawy miastenii, które wynikają z przechodzenia przeciwciał przeciwko receptorom dla acetylocholiny przez łożysko do krwiobiegu dziecka. Do najczęstszych objawów należą: osłabiony odruch ssania, obniżone napięcie mięśniowe oraz zaburzenia oddechowe. Objawy pojawiają się najczęściej w ciągu pierwszych 48 godzin po porodzie i mogą utrzymywać się przez 3 miesiące. W związku z tym wszystkie noworodki powinny być szczególnie obserwowane pod tym kątem przez pierwsze 72 godziny życia.

Czy karmienie piersią jest przeciwwskazane u kobiet z miastenią?

Kobiety z miastenią mogą bezpiecznie karmić piersią. Przyjmowanie inhibitorów acetylocholinesterazy czy sterydów nie jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią. Karmić piersią nie  wolno podczas przyjmowania leków immunosupresyjnych (m.in. azatiopryna, metotreksat, cyklosporyna).

Piśmiennictwo: International consensus guidance for management of myasthenia gravis. Neurology 2016;87:419-425